Definicje i struktura badanych zmiennych
W niniejszej pracy wyodrębnione zostały: zmienna zależna oraz zmienne niezależne główne i uboczne.
Zmienna zależna: poczucie jakości życia
W pracy wyróżniono zmienną zależną główną:
Poczucie jakości życia
Poczucie jakości życia według przytoczonych definicji w rozdziale 1.3.1. wiąże się z możliwością realizacji swoich planów, rozwijania się, wypełniania zadań, ról, odpoczywania i życia w społeczeństwie. Czynniki te powodują, że poczucie jakości życia jest wysokie. Natomiast niemożliwość wyrażania własnych emocji, uczuć np. w przypadku osób o orientacji homoseksualnej niemożliwość powiedzenia innym o swej orientacji psychoseksualnej, ograniczenia prawne (w przypadku homoseksualizmu, np. niemożliwość zalegalizowania związku z osobą, którą się kocha) mogą powodować obniżoną wartość poczucia jakości życia.
Zmienna ta składa się z kilku obszarów: Psyche, Soma, Polis oraz Codzienne Funkcjonowanie. Definicja tych pojęć przedstawiona została w Tab. 2.1.
Tab. 2.1. Definicja zmiennych
| Nazwa zmiennej | Obszar zmiennej Y | Definicja zmiennej |
Poczucie jakości życia (Y) | Jest to możliwość realizacji swoich planów życiowych, zaspokojenia potrzeb, życia w społeczeństwie. Poczucie stopnia zaspokojenia tych aspektów daje człowiekowi wysokie poczucie jakości życia (por. Rutkowski, 1991) | |
Psyche | Obszar ten odnosi się do życia umysłowego, umiejętności podejmowania decyzji, zachowania się w danych sytuacjach, zdolności porównywania i spostrzegania. | |
Soma | To obszar biologicznej strony człowieka, zaspokajania potrzeb fizjologicznych. Człowiek podlega presji swych naturalnych, biologicznych potrzeb. | |
Polis | To obszar funkcjonowania człowieka w społeczeństwie, wypełnianie ról zgodnych z akceptacją społeczną, sprostanie tym wymaganiom i oczekiwaniom. W związku z tym człowiek musi opanować takie umiejętności, które pozwolą mu wypełnić zadania społeczne. | |
Codzienne Funkcjonowanie | To codzienne życie i realizacja tych trzech wyżej wymienionych obszarów |
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Brzezińska (2000, s. 190).
Zmienne niezależne główne
W pracy wyodrębniono pięć zmiennych niezależnych głównych, które są najbardziej istotne ze względu na charakter pracy i wpływają w sposób istotny na poczucie jakości życia.
Orientacja homoseksualna
Pierwszą zmienna jest:
Fakt bycia osobą o orientacji homoseksualnej
Wg przytoczonych definicji w rozdziale 1.2.3. – osoba homoseksualna to taka, która utrzymuje bliskie kontakty z osobami tej samej płci. Orientacja ta jednak nie odnosi się tylko do kontaktów intymnych, ale również do zaspokojenia potrzeb bezpieczeństwa, miłości, czułości, a więc do tych wszystkich sfer do których odnoszą się związki i kontakty osób o orientacji heteroseksualnej.
Płeć biologiczna
Druga wyróżnioną zmienną jest:
Płeć biologiczna
Wyróżniono podział wg płci biologicznej: na kobiety i mężczyzn. Społeczeństwo ma różne oczekiwania i inne role im przypisuje. Jednak w tym miejscu płeć biologiczna nie będzie miała wpływu na poczucie jakości życia osoby homoseksualnej.
Płeć psychologiczna
Kolejną wyróżnioną przeze mnie zmienna jest
Płeć psychologiczna
W pracy tej zmierzono płeć psychologiczną. Według A. Kuczyńskiej (1992). "Płeć psychologiczna człowieka rozumiana jest jako spontaniczna gotowość do posługiwania się wymiarem płci w odniesieniu do siebie i świata" (op. cit. s. 5). Według tej definicji wprowadzony został następujący podział (za: Kuczyńska, 1992):
- osoby określone seksualnie (sex-typed) - charakteryzują się cechami psychicznymi odpowiadającymi ich płci biologicznej (kobiece kobiety i męscy mężczyźni),
- osoby androgyniczne - charakteryzują się w dużym stopniu cechami kobiecymi i męskimi, niezależnie od swej płci biologicznej,
- osoby nieokreślone seksualnie (undifferentiated) - charakteryzują się niewielkim ukształtowaniem cech kobiecych i męskich, niezależnie od swej płci biologicznej,
- osoby krzyżowo określone seksualnie (cross-sex-typed, sex-reversed)- charakteryzują się cechami odpowiadającymi przeciwnej płci niż ich płeć biologiczna (męskie kobiety, kobiecy mężczyźni).
Chociaż dorobek empiryczny dotyczący zagadnienia płci psychologicznej jest bardzo duży, to nie można jednoznacznie stwierdzić, że np. osoby androgyniczne mają większe poczucie szczęścia i lepiej sobie radzą z problemami życiowymi. (Kuczyńska, 1992). S. L. Bem (1984, 1988) sugeruje, że osoby androgyniczne mają większe możliwości konstruktywnego działania w porównaniu z pozostałymi typami i proponuje "uznać psychologiczną androgynię za właściwy wzorzec płci psychologicznej dla zdrowia psychicznego". (op. cit. s. 10 Kuczyńska za: S.L. Bem). Jednocześnie Bem uważa, że kształtowanie się osobowości andogynicznej może się wiązać z ryzykiem zakłócenia procesu rozwoju seksualnego.
Poczucie bycia etykietowanym
Czwartą wyróżnioną zmienną jest:
Poczucie bycia etykietowanym
Mechanizm etykietowania i stereotypizacji został opisany w rozdziale 1.5.2.1. Warto tu przypomnieć, że wg Waltera Lippmana stereotyp to "pewien umysłowy obraz rzeczywistości społecznej - uproszczony, niedokładny, wytworzony raczej nie w efekcie własnego doświadczenia, ale dzięki przekazowi społecznemu, oporny na zmiany" (za: Chlewiński, 1992, s. 9).
Stopień ujawnienia swej orientacji
Ostatnią zmienną jest:
Stopień ujawnienia swej orientacji seksualnej
Przez stopień ujawnienia swej orientacji przyjęto w pracy powiedzenie o sobie swoim bliskim, znajomym, sąsiadom. Ważne jest to dla poczucia komfortu i spokoju wewnętrznego jednostki. Jak zamieszczono w rozdziale 1.4.1.i 1.5.1.3. osoby o orientacji homoseksualnej mają różny stopień ujawnienia swej orientacji, a to z kolej ma wpływ na ich poczucia jakości życia. Z punktu widzenia tematu tej pracy ważne jest, aby osoba powiedziała o sobie osobom na którym jej zależy i aby one ją zaakceptowały. Stopnie ujawnienia orientacji zawarto w rozdziale 1.5.1.3.
Zmienne niezależne uboczne
W pracy wyróżniono dwie zmienne niezależne uboczne, które będą kształtowały poczucie jakości życia jednostki.
Miejsce zamieszkana
Pierwszą zmienną niezależną uboczną jest:
Miejsce zamieszkania
Zmienna ta podzielona została na trzy wskaźniki: duże miasto (powyżej 150 tysięcy mieszkańców), małe miasto (poniżej 150 tysięcy mieszkańców) i wieś. Z punktu widzenia pracy ważne jest miejsce zamieszkania, a nie miejsce urodzenia. Wiele zbadanych osób mieszka bowiem w innym miejscu niż się urodziło. Dodatkowo należy pamiętać, że „wieś” jest pojęciem względnym. Wiele osób z miast buduje domy na wsi, i ich miejscem zameldowania jest wieś, i tak też zaznaczają w ankietach. Jednak, ponieważ są to osoby pracujące, uczące się w miastach - należy brać ich za mieszkańców miast, a nie wsi. Wieś położona np. 10 km od miasta staje się tzw. „wsią podmiejską” zamieszkałą przez osoby pracujące w miastach. Inna jest struktura społeczna takiej wsi niż wsi położonej 50 km od miasta, gdzie prowadzone są gospodarstwa rolne przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Struktura rodziny
Drugą zmienną niezależną uboczną jest:
Struktura rodziny
Struktura rodziny została w pracy podzielona na posiadanie matki/ojca i posiadanie rodzeństwa. Wydaje się, że wiele osób w okresie wczesnej dorosłości posiada już własne rodziny lub mieszka poza rodziną pierwotną. Istotne tu jest czy osoba o orientacji homoseksualnej jest uzależniona od swojej rodziny (np. finansowo). Natomiast struktura rodziny nie będzie miała wpływu na poczucie jakości życia.
Związki między badanymi zmiennymi
Poszczególne zmienne, które wyodrębniono wywierają na siebie wpływ. Ich wybór podyktowany był głównie intuicją i zdobytą wiedzą na temat poczucia jakości życia i poczucia jakości życia osób o orientacji homoseksualnej. Układ struktury zmiennych przedstawia Rys. 2.1.
Rys. 2.1. Schemat struktury zmiennych niezależnych istotnych dla zmiennej zależnej Y
Źródło: opracowanie własne.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.