Jakość życia i jej uwarunkowania
Badania nad jakością życia są dziedziną stosunkowo nową. Rozwój w tym obszarze datujemy na rok 1971, kiedy to A. Campbell (za: Kowalik, 1998, s. 76) rozpoczął badania nad jakością życia mieszkańców USA. Obecnie można zaobserwować wiele tego rodzaju badań. Przeprowadza się badania na wielu grupach społecznych, badając poczucie jakości życia np. osób bezrobotnych (np. Bańka, 1994), młodzieży, społeczeństwa w momencie transformacji ustrojowej (np. Wachowiak, 2000).
Pojęcie jakości życia
Pojęcie „jakości życia” nie ma jednoznacznej definicji. Można zauważyć wiele koncepcji, ujęć. Wszyscy autorzy są jednak zgodni, że pojęcie to można omawiać w dwóch płaszczyznach – obiektywnej i subiektywnej6.
Ogólnie, nie przeglądając każdej koncepcji osobno, można przyjąć, że jakość życia to możliwość realizacji swoich planów, rozwijania się, odpoczywania, życia w społeczeństwie. Czynniki te powodują, że odczuwa się wysoki poziom jakości życia. Natomiast brak możliwości spełnienia się, wyrażania własnych uczuć i emocji – powoduje, że poczucie jakości życia obniża się. Ze względu na charakter pracy warto jeszcze podkreślić, że jakość życia jest związana z grupą kulturową, w ramach której przyszło człowiekowi żyć. Istnieje bowiem zbiór oczekiwań, norm kulturowych, które mogą ułatwiać życie człowiekowi, który wie, czego od niego oczekuje społeczeństwo, ale również może to powodować dyskomfort i poczucie ograniczenia jednostki. Pojęcie jakości życia odnosi się także do ról pełnionych w społeczeństwie – tzn. do stopnia spełnienia oczekiwań społecznych. Każde społeczeństwo przypisuje jednostce jakieś funkcje, role, zadania. Odnosi się to zarówno do płci, jak i wieku, miejsca zamieszkania, czy stopnia wykształcenia. W zależności od tych różnych czynników kształtują się oczekiwania społeczne, a co za tym idzie – pewien dyskomfort, gdy jednostka nie spełnia swych ról. Dobrze jest to widoczne na przykładzie kobiety, od której w pewnym momencie jej życia oczekuje się urodzenia dziecka, prowadzenia domu itd. Jakość życia jednostki może być zachwiana właśnie przez niemożność spełnienia tych zadań. Oczekiwania społeczne są tu oczywiście powiązane ze stereotypami. Według kultury w której żyjemy każda kobieta powinna urodzić dziecko. Kobieta która nie wykona tego zadania może odczuwać dyskomfort związany z naciskiem społeczeństwa - bliższej lub dalszej rodziny, przyjaciół. Poczucie jakości życia u tej kobiety może się więc obniżyć mimo, że ta kobieta nie chce mieć dzieci i nie odczuwa potrzeby posiadania potomstwa.
Jakość życia a poczucie jakości życia
Chociaż wiele jest koncepcji mówiących o jakości życia to prawie wszystkie są zgodne, co do podziału na wskaźniki obiektywne i subiektywne. Według H. Sęk (za: Stolarska, Zielińska, 2000, s.1) obiektywne to zespół warunków życia człowieka, zaspokojenie potrzeb bytowych, obiektywne atrybuty przyrody i kultury oraz obiektywnie oceniane atrybuty człowieka zawiązane z poziomem życia (poziom płac, warunki mieszkaniowe, posiadanie trwałych dóbr konsumpcyjnych, wyposażenie gospodarstw domowych w podstawowe urządzenia i media) i pozycją społeczną, a także zdrowie, warunki pracy, stan opieki zdrowotnej. Jeśli chodzi o subiektywne wskaźniki to związane są one z systemem wartości danej jednostki, indywidualnym pojmowaniem sensu życia (por. Sęk, 1993), satysfakcji (zadowolenia z życia, szczęścia). Wskaźniki subiektywne i obiektywne są ze sobą połączone. Np. warunki życia dla jednej osoby mogą być wystarczające (i związku z tym osiągnie ona wysoki wskaźnik jakości życia), jednak dla innego człowieka, o większych potrzebach, te same warunki zostaną uznane za niewystarczające (osoba taka będzie odczuwała dyskomfort i poczucie jakości życia będzie u niej niższe). Wzajemne relacje pokazuje Rys. 1.3.
Rys. 1.3. Wzajemne relacje wskaźników poczucia jakości życia
Źródło: opracowanie własne.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.